Umowy zlecenia i działalność gospodarcza będą wliczane do stażu pracy od 1 stycznia 2026r.
Przez wiele lat osoby pracujące na podstawie umów zlecenia lub prowadzące własną działalność gospodarczą były nieuwzględniane przy ustalaniu stażu pracy. W praktyce oznaczało to m.in. krótszy urlop wypoczynkowy.
Na ten moment okresy pracy na umowę zlecenie i prowadzenia działalności gospodarczej nie wliczają się do stażu pracy. Jednak od 1 stycznia 2026 roku przepisy się zmienią, a okresy te będą zaliczane do stażu pracy, podobnie jak okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.
Na czym polegają zmiany?
Po wejściu w życie nowych przepisów wynikających z ustawy stażowej, pracodawcy będą zobowiązani do ponownego ustalenia stażu pracy swoich pracowników. Konieczne będzie uwzględnienie dodatkowych okresów aktywności zawodowej, takich jak praca na umowach cywilnoprawnych (np. umowie zlecenie) czy prowadzenie własnej działalności gospodarczej pod warunkiem, że pracownik dostarczy odpowiednią dokumentację potwierdzającą ten okres.
Dzięki nowym przepisom, do stażu pracy będą wliczane:
- okresy pracy na podstawie umowy zlecenia,
- czas wykonywania pracy na podstawie umowy o świadczenie usług (czyli m.in. umowy cywilnoprawne zbliżone do zlecenia),
- prowadzenie działalności gospodarczej,
- okresy wykonywania tzw. umów uaktywniających (np. jako niania),
- praca za granicą w formach innych niż umowa o pracę (jeśli będzie odpowiednio udokumentowana).
Do okresu zatrudnienia będą wliczane również udokumentowane okresy aktywności zawodowej, o których mowa w przepisach ustawy stażowej, nawet jeśli w tym czasie osoba fizyczna nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu na podstawie odrębnych przepisów.
Oznacza to, że do stażu pracy będą mogły zostać zaliczone również okresy wykonywania pracy lub prowadzenia działalności, które co do zasady nie stanowiły tytułu do ubezpieczeń społecznych. Przykładem mogą być tu m.in. umowy zlecenia zawierane przez studentów, działalność gospodarcza bez obowiązku odprowadzania składek czy inne formy zarobkowania poza systemem ZUS.
Co ważne, nowe przepisy mają działać wstecz. To znaczy, że jeśli ktoś pracował na zleceniu np. w 2015 roku lub prowadził działalność w 2018 roku, te okresy również będzie można doliczyć do stażu, oczywiście po przedstawieniu odpowiednich dokumentów. Pracownik będzie miał 2 lata na udokumentowanie aktywności zawodowych nowo wliczanych do okresu zatrudnienia.
Obowiązek udokumentowania okresów
To, że nowe przepisy umożliwią doliczenie pracy na zleceniu czy prowadzenia firmy, nie oznacza, że stanie się to automatycznie. Potwierdzanie stażu pracy będzie odbywać się na podstawie zaświadczeń wydawanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych – w odniesieniu do okresów podlegających ubezpieczeniu społecznemu. W przypadku okresów zatrudnienia niezgłoszonych do ZUS oraz pracy zarobkowej wykonywanej za granicą, niezwiązanej z formalnym stosunkiem pracy, pracownik będzie zobowiązany do samodzielnego udokumentowania tych okresów.
Ustawodawca jednoznacznie wskazuje, że ciężar dowodu spoczywa na pracowniku.
To pracownik będzie musiał wykazać i udokumentować:
- czas trwania umów zlecenia lub świadczenia usług,
- okres prowadzenia działalności gospodarczej,
- okresy pracy za granicą (jeśli nie były wykonywane na podstawie etatu).
Aby skorzystać z nowych przepisów, pracownik będzie musiał udokumentować okresy pracy poza etatem. Można to zrobić m.in. za pomocą:
- umów zlecenia, rachunków lub innych dokumentów potwierdzających współpracę,
- zaświadczeń z ZUS o odprowadzaniu składek,
- wpisów do CEIDG (w przypadku działalności gospodarczej),
- zeznań podatkowych lub faktur.
W przypadku, gdy ktoś równolegle prowadził działalność i pracował na zleceniu, do stażu będzie wliczany tylko jeden z tych okresów – nie będą się sumować.
Oznacza to, że jeżeli dana osoba w tym samym czasie pracowała np. na umowie zlecenie oraz prowadziła działalność gospodarczą albo jednocześnie pracowała na etacie i wykonywała inną formę działalności zawodowej, do okresu zatrudnienia zostanie zaliczony tylko jeden z tych okresów – ten, który będzie korzystniejszy z punktu widzenia uprawnień pracowniczych. Warto jednak zaznaczyć, że pracownik nie będzie mógł domagać się wyrównania uprawnień pracowniczych za okres przypadający przed 1 stycznia 2026 r., mimo że wcześniejsze okresy aktywności zawodowej zostaną zaliczone do jego ogólnego stażu pracy.
Ustawa stażowa – wyrównanie szans na rynku pracy
Celem ustawy stażowej jest wyrównanie szans na rynku pracy poprzez uznanie lat pracy w różnych formach zatrudnienia, takich jak umowy cywilnoprawne czy prowadzenie działalności gospodarczej. Obecnie osoba, która przez wiele lat pracowała na umowie zlecenie lub prowadziła własną firmę, przy podejmowaniu zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę często jest traktowana jak ktoś bez doświadczenia zawodowego.
